سنگ‌ها به سه دسته‌ی سنگ‌های آذرین، رسوبی و دگرگونی تقسیم میشوند. سنگ مرمر به نام اونیکس در طبقه بندی بین المللی قرار می گیرد. در حالی که سنگ مرمریت به نام ماربل Marble شناخته می شود.
سنگ مرمر و سنگ مرمریت هر دو از سنگ های دگرگونی هستند . در حالی که سنگ مرمر تحت دما و فشار بیشتری نسبت به مرمریت قرار گرفته است.
سنگ مرمر چیست؟
سنگ مرمر ساختمانی که با نام مرمر onyx نیز در دنیا شناخته می‌شود، سنگی است که از آن در مجسمه‌سازی و فضای داخلی ساختمان اعم از آشپزخانه، سرویس بهداشتی، پله، ساخت موزائیک، کف داخلی ساختمان، تزئین دیوار و … استفاده می‌شود.
بناهای تاج محل، مجسمه‌های میکل آنژ و کتابخانه‌ی عمومی نیویورک تماما از سنگ مرمر ساخته شده‌اند. این سنگ بلورهای درشت و در هم قفل‌شده‌ای دارد که با این مشخصه می‌توان آن را از سنگ‌های رسوبی مثل مرمریت شناسایی کرد.
نحوه‌ی پیدایش سنگ مرمر
سنگ مرمر، یک نوع سنگ حاصل از دگرگونی سنگ آهک یا دولومیت است. زمانی که سنگ آهک تحت تاثر فشار و گرمای زیاد قرار می‌گیرد، مجددا متبلور می‌شود و بدین ترتیب سنگ مرمر به‌وجود می‌آید.
مواد تشکیل دهنده‌ی سنگ مرمر
کانی اصلی تشکیل دهنده‌ی سنگ مرمر، کلسیت است و رنگ سنگ با خلوص بالای آن (99 درصد کربنات کلسیم)، یک‌دست سفید می‌باشد.
در مجسمه‌سازی از این نوع سنگ استفاده می‌شود. همچنین مرمر با خلوص بالا، شفاف بوده و نور را از خود عبور می‌دهد؛ به همین دلیل از این خاصیت آن در نورپردازی استفاده میکنند. سنگ مرمر نیز در مواردی با ناخالصی‌هایی همراه است که باعث تغییر رنگ اصلی آن می‌شود.
این ناخالصی‌ها می‌توانند اکسید آهن، سیلیس، میکا، سرپانتین و گرافیت و … باشند که سبب تشکیل سنگ مرمر در رنگ‌های مختلف- اعم از ارغوانی، خاکستری، قرمز، سبز، زرد و سیاه- میشوند.
مشخصات سنگ مرمر
• جذب آب= کمتر از 1 درصد
• وزن مخصوص=7.2 گرم بر سانتی متر مکعب
• تخلل: بین 0.3 تا 1.2 درصد
• مقاومت در برابر رطوبت و هوازدگی=کم
• مقاوت در برابر خراش و ساییدگی=کم
• مقاومت فشاری=1121 کیلوگرم بر سانتی متر مربع
• قیمت نسبت به سنگ‌های همتای خود=بالا
سنگ مرمریت چیست؟
مرمریت اصطلاحی است که تنها در کشور ایران استفاده می‌شود، این اصطلاح معادل کلمه‌ی marble در زبان‌های دیگر است. به این سنگ، سنگ سنندجی نیز می‌گویند، اما طبق اصول و قواعد علمی سنگی به نام مرمریت وجود ندارد.
از این سنگ در سنگفرش، کف و پله‌ها استفاده می‌شود. مرمریت در حقیقت همان آهک متراکم شده است که در دنیا به عنوان Compact LimeStone شناخته می‌شود؛ اما در بعضی موارد مرمریت‌هایی نیز دیده می‌شود که در بافت آن‌ها فسیل وجود دارد، این نوع سنگ‌ها Fossiliferous LimeStone نامیده میشوند.
نحوه‌ی پیدایش سنگ مرمریت
سنگ مرمریت یا سنگ آهکی متراکم، یک سنگ رسوبی شیمیایی است که از فشار طبقات رویی و متراکم شدن رسوبات کربنات کلسیم و ترکیب با آراگونیت یا دولومیت به‌وجود می‌آید.
این سنگ اغلب در آب‌های گرم تشکیل می‌شود که حاصل فشار رسوبات لایه‌های بالایی بر جلبک‌ها، مرجان‌ها یا رسوبات کربنات کلسیم است. در لایه‌های سنگ‌های مرمریت اغلب فسیل‌هایی نیز دیده می‌شود. در جریان پیدایش سنگ مرمریت، علاوه بر فرآیندهای شیمیایی و بیوشیمیایی گاها شاهد دگرگونی ضعیفی نیز هستیم.
مواد تشکیل دهنده‌ی سنگ مرمریت
کانی اصلی و سنگ مادر مرمریت، کلسیت است که اغلب با آراگونیت و گاها با دولومیت ترکیب می‌شود و بافتی شبیه به شکر دارد. کلسیت‌ها در حقیقت حاصل تبلور کربنات کلسیم هستند.
سنگ مرمریت خالص، سفید رنگ است، اما انواع رنگی آن به علت وجود ناخالصی‌های مختلف اعم از هماتیت، لیمونیت، کوارتز، ترکیبات کربنی و رسی ایجاد میشوند و رنگ‌هایی مثل کرم، قرمز، قهوه‌ای، صورتی، سیاه، خردلی، سبز و … را ایجاد میکنند.
انواع سنگ مرمریت بر حسب دگرگونی سنگ مادر
سنگ‌های مرمریت بر اساس نوع دگرگونی سنگ مادر به سه دسته تقسیم میشوند:
• سنگ مرمریت چینی: این سنگ دچار دگرگونی کمتری نسبت به سنگ کریستال و ابری شده است. این سنگ بافتی متشکل از بلورهای دانه ریز و هم‌اندازه دارد. سنگ مرمریت چینی سه دسته بندی دارد: چینی سفید، چینی خاکستری و چینی کریستال.
• سنگ مرمریت کریستال: این سنگ نسبت به سنگ چینی و کریستال دچار دگرگونی شدید تا متوسطی شده است. بافت این سنگ متشکل از بلورهای دانه درشت و هم اندازه است.
• سنگ مرمریت ابری: این سنگ در دمای بالا دگرگون شده است و کانی‌های روشن و تیره در آن به صورت نوارهایی غیر هم‌راستا قرار گرفته‌اند.
مشخصات سنگ مرمریت
در اینجا برای مثال مشخصات یک سنگ مرمریت را بررسی می‌کنیم:
• سختی و مقاومت در برابر آتش و فرسایش=مناسب
• تخلل=بسیار پایین
• جذب آب=0.31 درصد
• وزن مخصوص=2.67 گرم بر سانتی متر مکعب
• نتیجه تست یخبندان=پذیرفته شده بدون تغییر رنگ، ایجاد ترک و شکاف
• مقاومت در برابر رطوبت و هوازدگی=بالا
• مقاومت فشاری در حالت خشک=1020 کیلوگرم بر سانتی متر مربع
• مقاومت فشاری در حالت اشباع= 980 کیلوگرم بر سانتی متر مربع
• قابل ساب زدن و زنده شدن مجدد سنگ
عمده‌ترین مساله‌ای که سبب تمایز سنگ مرمر و مرمریت شده است، نحوه‌ی تشکیل آن‌هاست و همین عامل است که بر مقاومت آن‌ها در برابر فشارهای مختلف تاثیر گذار بوده است.
در مجموع مرمریت سختی و مقاوت بیشتری در برابر عوامل فرسایشی و نابودگر دارد. تفاوت دیگر مرمر و مرمریت در سطح آن‌ها است. سنگ مرمریت صیقلی‌تر از مرمر است، به همین علت استفاده از آن در پله‌ها، کف و نمای بیرونی ساختمان کاربرد بیشتری دارد.
اما بیشترین کاربرد سنگ مرمر در زینت دادن دیوارها و ساخت مجسمه‌هاست. با وجود این تفاوت‌ها، ماده‌ی اصلی تشکیل دهنده‌ی هر دو آهک است.